daha açıklayıcı, şiirsel bir adı da var: başlangıç durumundaki şartlara hassas bağlılık...
başlangıç durumundaki şartlara hassas bağlılık, belki literatüre yirminci yüzyılın son çeyreğinde geçmiştir ama tarihin bildiği bir kavram olarak "bir mıh, bir nal kurtarır/ bir nal, bir at kurtarır/ bir at, bir er kurtarır/ bir er, bir cenk kurtarır/ bir cenk, bir vatan kurtarır" diyen halk dilinde bile vardır.
bugünlerde ise kelebek etkisi denildiğinde herkes söze 'çindeki bir kelebek...' diyerek başlayacak olsa da, bu başlangıç ortak bilinçaltımızda yatan iki kutuplu dünyanın diğer kutbunu ele vermekten başka işe yaramaz. çünkü, kuramı ortaya atan meteoroloji uzmanı görünümlü matematikçi edward lorenz başlangıçta bir martı görüntüsü kullanmış ama bu etkinin adının daha kalıcı bir nitelik kazanması lorenz' in yirmi dokuz aralık bin dokuz yüz yetmiş dokuzda washington'da american association for the advencement of science adlı kuruluşun yıllık toplantısında yaptığı "öngörülebilirlik: brezilya' daki bir kelebeğin kanat çırpması teksas' ta bir kasırganın kopmasına neden olur mu?" başlıklı konuşmasından sonra olmuştur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder